Nhờ nghề trồng quất cảnh mà trong những năm qua, bà con nông dân Tàm Xá, huyện Đông Anh đã “đổi màu” cho cả một vùng đất bãi trở nên màu mỡ, trù phú. Theo đó, thu nhập và đời sống của người dân cũng được nâng lên rõ rệt.

Nằm ở vị trí bờ Bắc của phía bên kia sông Hồng, qua cầu Nhật Tân, đối diện với phường Nhật Tân, Phú Thượng của nội thành Hà Nội, xưa kia, Tàm Xá nổi tiếng với nghề trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải. Qua nhiều biến cố cùng sự phát triển ngày càng mạnh của quá trình đô thị hóa, nghề truyền thống xưa, nay đã không còn. Thay vào đó là nghề trồng quất cảnh đã hình thành và phát triển 15 năm nay, giúp cho cả một vùng nông thôn được thay da đổi thịt, đi đến đâu cũng nhà cao tầng mọc lên san sát, niềm hân hoan, đủ đầy của cuộc sống ấm no hiện lên trong đôi mắt từng người…

Về Tàm Xá những ngày cuối năm, đi qua con đê bao quanh làng, dẫn lối chúng tôi về vùng đất bãi trồng quất vàng ươm, nặng trĩu quả của bà con nông dân chuẩn bị suốt một năm trời vất vả để phục vụ cho dịp Tết. Đi đến đầu bãi, đã nghe thấy tiếng cười nói rộn ràng, trao đổi mua bán, xe cộ hai bên đường tấp nập vận chuyển quất cho kịp chuyến trong ngày.

Ông Nguyễn Đình Mai, xã Tàm Xá, huyện Đông Anh đang chăm sóc quất cảnh - Ảnh: Minh Nhung

Chia sẻ với phóng viên, ông Nguyễn Đình Mai, người thôn Đoài, xã Tàm Xá là người trồng quất lâu năm nhất trong vùng cho biết, gia đình ông đã trồng quất cảnh được 15 năm nay. Xã Tàm Xá có hai thôn trồng nhiều quất nhất là thôn Đoài và thôn Đông, với mấy nghìn ruộng trồng quất. Cả xã hiện có khoảng hai trăm hộ trồng, còn quất giống hầu như nhà nào cũng trồng và chủ vườn thường tự làm ra, trong xã có khoảng  80-90% người dân làm nghề trồng quất, còn 20% là chủ vườn như gia đình ông. Thu nhập trung bình từ 100-120 triệu đồng/sào, hoặc cao hơn, tùy thuộc vào chất lượng quất đẹp hay xấu của từng nhà vườn.

Hiện trong xã những gia đình trồng quất lâu năm như gia đình ông không nhiều, thường họ chỉ trồng cách đây 7-8 năm, với diện tích trung bình khoảng 3 sào/hộ. Có những hộ trồng nhiều diện tích lên khoảng 4-5 sào. Gia đình ông Mai cũng có 3 sào trồng quất cảnh với hơn 200 cây, nếu tính cả diện tích vườn ươm giống để luân phiên, thay thế quất đã bán thì tổng diện tích lên khoảng một mẫu ruộng. Hiện trong vườn nhà ông những cây dáng đẹp, cao, to, thế uốn mất nhiều công chăm sóc và cho quả mọng có giá khoảng 3-4 triệu đồng. Còn những cây tầm trung cho giá khoảng 2 triệu đồng.

Theo ông Mai, nghề trồng quất tốn nhiều công chăm sóc tỉ mỉ, nhất là việc chăm sóc bộ rễ của cây. Vì quất đẹp hay xấu phụ thuộc rất nhiều vào bộ rễ của nó, nếu bộ rễ đẹp thì chơi được lâu, còn khi bị hỏng rễ quất thường xấu mã và không bền. Và việc chăm sóc thường kéo dài suốt từ đầu năm, đến cuối năm mới cho thu hoạch.

Nghề trồng quất rất vất vả, nếu mưa quá phải đi che bầu, nắng quá thì tưới nhiều, như thời tiết năm nay nhiều nhà bị chết thối cây. Lúc đầu cây rất đẹp nhưng không biết cách chăm sóc thì sẽ bị xuống mã. Việc trồng quất quan trọng là cách “đánh” thuốc, cho “ăn” phân, tưới tiêu cây, qua mỗi lần làm là một lần rút ra kinh nghiệm, thời điểm bắt quả, cho ăn như thế nào, bón phân bón và bón đỗ tương ra sao... người làm vườn đều phải nắm rõ và có kinh nghiệm mới cho được cây quất đẹp. Nếu vừa bón phân xong mà tưới nước thì hỏng hết rễ, vì vậy phải tưới nước trước khi bón phân, để cho ẩm, hôm sau mới bón phân. Nếu làm kỹ thuật, tinh ý thì sẽ tránh được rủi ro và cho thu nhập gấp rất nhiều lần trồng ngô.

Ngoài ra, người trồng quất cũng được đưa đi học tập huấn để trồng có kỹ thuật, tránh rủi ro. Theo ông Mai, làm gì cũng phải hiểu về nghề đấy, tinh ý và có kỹ thuật. Nhìn chung là phải yêu cây, để ý xem cây bị bệnh gì, cây kém thì phải chăm riêng, cho ăn phân như thế nào phù hợp, hay dùng thuốc như thế nào để đúng liều lượng.

Mất mùa nhưng được giá

Những cây quất đã được bán đi sẽ  được thay thế bằng những cây giống có chất lượng được ươm cách đó 5 năm. So với năm ngoái giá quất năm nay cao hơn năm trước khoảng 500.000 đồng, thậm chí có thể hơn 2-3 triệu đồng tùy vào từng cây. Vì theo ông Mai, năm nay nhiều nhà vườn có nhiều hàng đẹp hơn so với năm trước. Còn những hàng tầm trung hoặc dáng xấu mức giá vẫn xấp xỉ như cũ.

Trong khoảng 2 năm gần đây, ngoài thị trường quanh khu vực Tàm Xá hay nội thành Hà Nội, khách tìm về Tàm Xá mua quất đã có nhiều khách từ xa đến như: Thái Nguyên, Sóc Sơn, Ninh Hiệp. Nếu tính trung bình và trừ hết chi phí, thuê nhân công chăm sóc… một sào quất của gia đình ông cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng. Thường thì quất sẽ bán được hết trước dịp Tết Nguyên đán, hiếm có nhà vườn nào không bán được. Vì không bán được luôn trong năm nay, để đến năm sau sẽ bị thất thu đi khá nhiều.

Nghề trồng quất mang lại thu nhập cao cho người nông dân - Ảnh: Minh Nhung

Chủ vườn Lê Anh Quang cho biết, năm nay vườn quất của anh cho thu nhập cao hơn năm ngoái. Đối với những cây to nếu bán lẻ giá được trên dưới 4 triệu đồng. Những cây trung bình của vườn nhà anh có giá tầm triệu, hơn triệu thì ít, còn hầu hết đều cây 2-3 triệu đồng. Những cây to nếu đổ bán buôn đã có giá 2 triệu hoặc hơn 2 triệu đồng. Vì vậy, với diện tích 3 sào với khoảng 300 gốc, nếu giá cứ ổn định như hiện nay và không bị vỡ chợ, sẽ cho thu nhập khoảng 300 triệu đồng. Nếu một sào mà quất đẹp có thể sẽ cho thu nhập 150 triệu đồng/sào. Năm ngoái thu nhập thấp hơn, kém hơn so với năm nay, do năm ngoái quất xấu và bị mất giá.

Năm nay giá bán được cao hơn dù bị ảnh hưởng bởi mưa lớn kéo dài, gây úng ngập nhưng bù lại tuy mất mùa xong được giá. Theo ông Hoàng Hữu Ty, chủ một nhà vườn trồng quất cho biết, quất năm nay chỉ được 50% so với năm ngoái vì mất mùa, mưa nhiều, sương muối, thời tiết không ưu ái… nên nhiều vườn quất bị mất mùa, đỏ cây không có lá, những cây như vậy sẽ bị hỏng liên tục trong 3 năm liền.

Nhưng ngược lại, có nhiều vườn được giá cao vì quất đẹp như vườn quất của ông Hoàng Viết Thính, trồng khoảng 3-4 sào, với nhiều cây to và quất mini. Với khoảng 200 gốc cây to, thế đẹp, lâu năm cho giá khoảng 9-10 triệu đồng/cây, thậm chí cao hơn. Cũng vì do năm nay ít cây nhưng lại có nhiều cây đẹp nên dù mất mùa nhưng vẫn được giá. Ngoài bán quất cảnh, chủ vườn còn cho thuê quất để chơi trong dịp Tết với giá dao động từ 5-7 triệu đồng.

Như vậy có thể thấy, tuy gặp thời tiết bất lợi nhưng với sự chịu khó cùng việc áp dụng kỹ thuật trong chăm sóc, vun trồng… người nông dân Tàm Xá vẫn tạo ra được nhiều cây quất đẹp, mang lại giá trị kinh tế cao và góp phần nâng cao đời sống.

Minh Nhung (Chinhphu.vn)